Rozmowa z Kingą Duraj, ekodoradcą w Urzędzie Miasta Ustroń.
Od kiedy Pani pracuje w urzędzie? Na czym polega praca ekodoradcy?
W urzędzie na stanowisku ekodoradcy pracuję (na ½ etatu) od grudnia 2022 roku. Moja praca ekodoradcy polega na wspieraniu mieszkańców w działaniach prowadzonych do poprawy jakości powietrza. Znam zielone technologie, które służą poprawie efektywności energetycznej budynków oraz działania jakie trzeba podjąć, abyśmy mogli przywrócić błękit na Śląsku i cieszyć się czystym powietrzem. Udzielam informacji mieszkańcom o dostępnych formach wsparcia, np. na wymianę „kopciucha” na taki, który spełnia normę z zakresu spalania paliw oraz ochrony powietrza wg obowiązującej Uchwały antysmogowej dla województwa śląskiego. Zajmuję się także edukacją dzieci poprzez prowadzenie warsztatów ekologicznych w szkołach i przedszkolach.
Jest to więc w jakiś sposób punkt informacyjny?
Tak, głównie dlatego, że udzielam konsultacji mieszkańcom odnośnie wymiany pieców czy instalacji nowoczesnych urządzeń oraz termomodernizacji. Staram się każdemu pomóc. Wniosków z mieszkańcami nie wypełniam, ale robi to Fundacja Oddychaj Beskidami, z którą miasto ma podpisane porozumienie. Pracuję w godzinach pracy Urzędu Miasta, czyli od 07.30 do 15.30.
Co jest największym problemem w Ustroniu?
Moim zdaniem największym problemem i to nie tylko Ustronia jest ubóstwo energetyczne, niektórych mieszkańców po prostu nie stać na zakup i przebudowę instalacji grzewczej jak i wykonanie termomodernizacji budynku by poprawić jakość energetyczną. Koszty są bardzo wysokie. Dlatego też problemem jest wymiana dużej ilości pieców węglowych poza klasowych, których termin wymiany określony został w uchwale antysmogowej. Mimo różnych form wsparcia problem jednak nadal istnieje.
Z jakich programów możemy skorzystać w naszym mieście?
Głównym programem dotacyjnym jest rządowy Program „Czyste Powietrze”, który, mówiąc kolokwialnie, działa non stop. Jest dedykowany mieszkańcom posiadającym domy jednorodzinne, w których należy wymienić piec węglowy na nowe źródło ogrzewania zgodnie z obowiązującą uchwałą antysmogową. Wsparcie finansowe przeznaczone jest również na ocieplenie domu, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej. Proponujemy takie rozwiązania, które są ekologiczne, przyjazne dla naszego otoczenia. Każdy sprzęt, produkt musi dziś spełniać określone wymogi. W tym roku kalendarzowym po raz kolejny planowane jest ogłoszenie naboru wniosków do Programu Ograniczenia Niskiej Emisji, w ramach którego przyznawana jest dotacja do wymiany starego nieekologicznego pieca węglowego na gazowy. Na ten cel co roku przeznaczane są pieniądze z budżetu miasta. Informacje o naborze zamieszczane będą na stronie miasta oraz w Gazecie Ustrońskiej.
Co zyskujemy, korzystając z programów i modernizując sposób ogrzewania naszego domu?
Dostajemy konkretne pieniądze na modernizację naszego domu. Dodatkowo dzięki takim inwestycjom zmniejsza się zużycie energii oraz koszty ogrzewania. Wymiernym skutkiem jest oczywiście wyższy komfort życia i zwyczajna wygoda. Stan powietrza wpływa na potencjał turystyczny i rekreacyjny rejonu. Turyści coraz częściej zwracają uwagę na kwestie ekologii i chętniej przyjeżdżają do miejsc, w których nie tylko mogą podziwiać lokalne atrakcje, uprawiać sport w plenerze, ale też mieć pewność, że nie wdychają szkodliwych substancji. Czyste powietrze sprzyja zdrowemu rozwojowi roślin. To wpływa pozytywnie na wydajność rolnictwa, co z kolei zmniejsza ceny produktów i podnosi ich jakość.
Czy dofinansowanie jest dla każdego?
Dla właścicieli budynków, w których „wydzielone” są maksymalnie dwa lokale mieszkalne. W programie „Czyste Powietrze” to są trzy progi dofinansowania, które są oczywiście uzależnione od dochodów, a podstawą wzięcia udziału w tym programie jest chęć wymiany źródła ogrzewania czy całkowita termomodernizacja domu. Najniższy próg to dochody na poziomie 1526 zł w gospodarstwie jednoosobowym oraz 1090 zł na jedną osobę w gospodarstwie domowym, w którym jest więcej niż jedna osoba.
Na co otrzymuje się dotację?
Dofinansowanie otrzymuje się na wymianę starych i nieefektywnych źródeł ciepła na paliwo stałe (przede wszystkim tzw. kopciuchów) na nowoczesne źródła ciepła spełniające najwyższe normy, a także przeprowadzenia niezbędnych prac termomodernizacyjnych. Przeprowadzany jest audyt energetyczny budynku. Po poznaniu jego wyników dostajemy komplet informacji o potrzebach i wiedzę, jak najskuteczniej go ocieplić, aby ograniczyć do minimum straty cieplne, i które źródło ciepła będzie najlepsze dla naszego domu.
Czy nasi mieszkańcy chętnie korzystają z takich programów?
Tak, bardzo dużo osób skorzystało już z tej oferty wsparcia. Teraz jestem na etapie sporządzania sprawozdania z poprzedniego roku działalności. Można zauważyć, że liczba osób, które chcą być bardziej ekologiczne, jest naprawdę spora.
To znaczy, że mieszkańcy często Panią odwiedzają.
Tak, jest bardzo dużo zapytań o dofinansowanie zwłaszcza w ostatnim czasie. Ludzie pytają, co mogą zrobić i skąd pozyskać pieniądze. Chęci są, ale nie wszystkich stać na takie inwestycje. Podczas wspomnianych kontroli byłam np. w domach, w których widać, że mieszkają ludzie ubodzy. Ich budżety nie pokrywają nawet kosztów leków i żywności. Jak w takich wypadkach mówić im o wymianie pieca? To były chyba najtrudniejsze momenty w mojej pracy, gdy faktycznie spotkałam się z ubóstwem. Potwierdza to tylko fakt, że czyste powietrze, to nie administracyjna decyzja. Niektórzy na pewno chętnie by wymienili swoje piece, jednak na przeszkodzie stoją kwestie finansowe.
W jaki sposób sprawdza się u nas jakość powietrza, którym oddychamy?
W mieście rozmieszczone są słupki pomiarowe, które wskazują poziom zanieczyszczenia. Ze Strażą Miejską przeprowadzamy kontrole na terenie Ustronia. Na ul. Sanatoryjnej znajduje się stacja monitoringowa Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska – wyniki dostępne są na stronie internetowej miasta.
Uczestniczy też Pani w różnego rodzaju szkoleniach w naszym mieście, gdzie można dowiedzieć się o ekologicznym podejściu do ogrzewania.
Tak. Uczestniczę w szkoleniach i webinariach, gdy to tylko możliwe czy to z Projektu zintegrowanego LIFE Śląskie. Przywracamy Błękit Kompleksowa realizacja Programu ochrony powietrza dla województwa śląskiego lub innych dostępnych. 19 stycznia w „Prażakówce” odbyła się konferencja oraz pokaz prawidłowego użytkowania pieców/kominków na drewno kawałkowe. Najważniejszą sprawą jest suche drewno. Wskazuje się, że maksymalny poziom wilgotności wynosi 15-20%. Z reguły optymalny proces sezonowania drewna to 15 miesięcy. Czas ten może skracać się lub wydłużać w zależności od gatunku drewna i warunków atmosferycznych. Nie wrzucajmy od razu ściętego drewna. Ono musi byś sezonowane.
Na czym polegają Pani działania edukacyjne?
W zeszłym roku zaczęłam prowadzić warsztaty edukacyjne w przedszkolach na temat czystego powietrza i tego, czym jest smog? Dzieci mogły się dowiedzieć, co robić, aby poprawić jakość powietrza. Prowadzimy również cykliczne wydarzenia i warsztaty ekologiczne z pracownikami Miejskiej Biblioteki Publicznej w Ustroniu. Na naszym ostatnim spotkaniu robiliśmy ekologiczne ozdoby świąteczne, planowana jest organizacja warsztatów walentynkowych. Staram się także sama „wychodzić do ludzi”, żeby mieli ze mną kontakt, dlatego uczestniczę też w imprezach miejskich, organizuję gry terenowe. Ze swoim punktem informacyjnym byłam także na Ekofeście w Hermanicach zorganizowanym przez Fundację Oddychaj Beskidami. Ludzie chętnie zadają mi wówczas najróżniejsze pytania związane z moją działalnością.
Coraz częściej słyszymy, że po mieście krążą oszuści, którzy oferują dofinansowania do wymiany pieców czy zainstalowania paneli fotowoltaicznych.
Tak, oszuści próbują naciągnąć szczególnie osoby starsze. Nie dajmy się nabrać. Informacji o dopłatach udzielam tylko ja oraz Fundacja Oddychaj Beskidami. Nikt inny w Ustroniu nie prowadzi działalności w tym zakresie w porozumieniu z Urzędem Miasta. Oszuści liczą tylko na ludzką naiwność. Ostrzegajmy sąsiadów przed tego typu osobami.
Dziękuję za rozmowę