30 listopada 1943 roku na stokach Małej Czantorii miała miejsce nierówna walka pomiędzy niemieckim okupantem a dziesięcioma partyzantami z oddziału Armii Krajowej „Czantoria”. To tragiczne wydarzenie, zakończone śmiercią sześciu żołnierzy, pozostaje żywe w pamięci mieszkańców Ustronia i okolicznych miejscowości, gdzie co roku organizowane są uroczystości upamiętniające tę ofiarę. W tym roku obchodzono 81. rocznicę tej heroicznej walki.
Oddział partyzancki „Czantoria” powstał wiosną 1941 roku, a rok później został włączony w struktury Armii Krajowej jako pluton „Ustroń”. Liczył 23 żołnierzy, dowodzonych przez Klemensa Starzyka ps. „Szpak”. Działania oddziału obejmowały rejon pasma Stożka i Czantorii oraz sąsiednie miejscowości. Partyzanci zajmowali się rozbrajaniem niemieckich żołnierzy, likwidowaniem konfidentów i innymi aktami sabotażu, które podtrzymywały ducha oporu w lokalnej społeczności.
Tragicznego 30 listopada 1943 roku hitlerowcy osaczyli dziesięciu partyzantów w zdekonspirowanej ziemiance na stokach Małej Czantorii. W nierównej walce czterem z nich udało się przebić przez pierścień obławy. Pozostała szóstka, w tym dowódca Klemens Starzyk, zginęła, broniąc wolności i honoru ojczyzny.
W walce polegli: Klemens Starzyk ps. „Szpak” – dowódca oddziału, Alojzy Badura ps. „Tobiasz”, Jan Bujok ps. „Jawor”, Jan Polok ps. „Lis”, Jan Pytel ps. „Góra”, Paweł Śliż ps. „Czarny”.
Uratowali się Jan Klancznik, Jan Madzia, Stanisław Rucki i Józef Pieter.
Na zboczu Małej Czantorii, gdzie rozegrała się ostatnia walka, znajduje się skromny pomnik poświęcony pamięci członków oddziału. Ich prochy spoczywają na cmentarzu ewangelickim w Nydku. Co roku 30 listopada organizowany jest Dzień Pamięci Oddziału AK „Czantoria”, by oddać hołd bohaterom, którzy oddali życie za wolność. Kwiaty składane są przy tablicy upamiętniającej to wydarzenie, znajdującej się przy wejściu na wyciąg na Czantorię.
W 81. rocznicę tragicznych wydarzeń mieszkańcy i przedstawiciele władz samorządowych zebrali się, by uczcić pamięć poległych. W uroczystościach uczestniczyli m.in. burmistrz Ustronia Paweł Sztefek, przewodniczący Rady Miasta Michał Kubok, radny Paweł Waszek oraz Monika Linert, prezes Kolei Linowej Czantoria. Obecna była także dyrektor Szkoły Podstawowej nr 3 w Ustroniu-Polanie Magdalena Urbaś, która wraz z młodzieżą i nauczycielami oddała hołd poległym.
Wydarzenia z 30 listopada 1943 roku są żywym świadectwem bohaterstwa i oddania dla ojczyzny. Mieszkańcy Ustronia i okolic podkreślają, że pamięć o tych, którzy poświęcili życie w walce z okupantem, jest ich obowiązkiem wobec przyszłych pokoleń. Upamiętnienie oddziału „Czantoria” stanowi wyraz wdzięczności za wolność, którą możemy dziś cieszyć się dzięki ich ofierze.
Tekst i foto: Mateusz Bielesz