Ustroński Alarm Smogowy przesłał pytania o walkę ze smogiem do kandydatów na radnych. Poniżej odpowiedzi komitetów wyborczych, a także sugestie Alarmu, wskazujące pożądany, zdaniem działaczy, kierunek.
Jakie uchwały powinny być przedmiotem prac Rady Miasta w zakresie ochrony powietrza?
KWW Projekt Ustroń: Rada Miasta Ustroń podjęła uchwałę w sprawie „Programu ograniczenia niskiej emisji” oraz „Planu Gospodarki Niskoemisyjnej”. Został również przyjęty „Regulamin udzielenia dotacji celowej” ze środków budżetu Miasta Ustroń na wymianę źródeł ciepła w budynkach mieszkalnych na terenie miasta. Nie wydaje się celowym podejmowanie kolejnych uchwał w zakresie ochrony powietrza.
KWW Młodzi Dla Miasta Ustroń: Kwestie ochrony powietrza zostały kompleksowo opracowane na poziomie województwa śląskiego, chociażby poprzez tzw. „uchwałę antysmogową” czy Program ochrony powietrza dla województwa śląskiego, zaktualizowany początkiem 2024 roku. Dodatkowo rada miasta powinna opracować i uchwalić specjalny program ekologiczny dla firm, obejmujący dofinansowania na rzecz modernizacji przedsiębiorstw celem skuteczniejszej ochrony powietrza. Władze miasta powinny też wprowadzić zajęcia z edukacji ekologicznej dla uczniów szkół podstawowych, a także utworzyć miejskie centrum edukacji ekologicznej.
KWW Pawła Sztefka Ustroń Nasz Dom Nasze Miasto: Rada Miasta powinna skupić się na uchwałach, które bezpośrednio wpływają na poprawę jakości powietrza.
KWW Rozwijajmy Ustroń: Należy rozpocząć prace nad Programem Ograniczenia Niskiej Emisji dla Miasta Ustroń, którego ważność kończy się w roku 2025 – to oczywiście wprowadzić należy uchwałą Rady Miasta. Proponujemy podjęcie prac związanych z uchwałą ograniczającą eksploatację alternatywnych źródeł grzewczych na paliwa stałe w dni objęte przekroczeniami pyłów zawieszonych PM10 oraz PM2,5. Chcemy także wprowadzić mechanizmy regulujące i ustanawiające program miejskich dopłat poprawiających efektywność energetyczną budynków jednorodzinnych (uzupełnienie programu „Czyste Powietrze”). W dalszej kolejności i perspektywie czasowej rozpocząć należy prace nad regulacjami wprowadzającymi do ogólnego planu oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego ograniczeń związanych z montażem urządzeń na paliwa stałe jako głównych źródeł grzewczych w wyznaczonych strefach.
Ustroński Alarm Smogowy: Postulujemy aktualizację i urealnienie Programu Ochrony Powietrza dla Miasta Ustroń z uwzględnieniem kierunku zmian nowej polityki energetycznej i klimatycznej Polski oraz opracowanie uchwał w sprawie: – wsparcia finansowego i pozafinansowego w zakresie wymiany źródeł ciepła dla osób dotkniętych ubóstwem energetycznym; – dopłat do ogrzewania dla osób dotkniętych ubóstwem energetycznym; ograniczenia spalania paliw stałych w przypadku złej jakości powietrza.
Jakie działania może i powinna podjąć Rada Miasta, żeby zlikwidować kotły niespełniające wymogów uchwały antysmogowej, które w największym stopniu przyczyniają się do złej jakości powietrza w mieście?
Projekt Ustroń: Rada Miasta podjęła już uchwały, które mogą posłużyć zlikwidowaniu kotłów niespełniających wymogów uchwały antysmogowej. Na terenie Miasta Ustroń obowiązuje już uchwała nr V/36/1/2017 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 7 kwietnia 2017 r. w sprawie wprowadzenia na obszarze Województwa Śląskiego ograniczeń w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. W Uchwale zostały już określone daty graniczne, które zobowiązują właścicieli do wymiany kotła. Ponadto w ww. uchwale zostały określone rodzaje kotłów, które należy wymienić, dlatego też nie wydaje się zasadnym uchwalania kolejnych uchwał w tym zakresie.
Młodzi dla Miasta Ustroń: Należy kontynuować udział miasta w programie rządowym „Czyste powietrze”. Aby dotrzeć do każdego mieszkańca, miasto powinno prowadzić intensywne kampanie informacyjne (spotkania, ulotki, banery, ogłoszenia w GU oraz w internecie). Należy monitorować stan faktyczny i toczący się progres, a w przypadku uchybień burmistrz w trybie art. 363. Prawa Ochrony Środowiska powinien wydać decyzję administracyjną o zakazie użytkowania urządzenia negatywnie wpływającego na środowisko.
Ustroń Nasz Dom Nasze Miasto: [Rada] Może podjąć kroki, aby zlikwidować źródła ciepła niezgodne z uchwałą antysmogową, np. poprzez ustanowienie dodatkowych dopłat czy programów dofinansowania wymiany starych kotłów na bardziej efektywne i ekologiczne.
Rozwijajmy Ustroń: Rada Miasta powinna zainicjować działania związane z wymianą nieefektywnych źródeł grzewczych w zasobach miejskich, z czym wiązać się powinno wyłączenie miejskiej kotłowni zasilanej paliwem stałym. Zwiększyć należy dostępność ekodoradców i umożliwić korzystanie z ich usług mieszkańcom w ich dzielnicach. Powstać powinna miejska kampania informacyjno-edukacyjna dot. kwestii ekologii. Ponadto w tym zakresie proponujemy/postulujemy: – podjęcie działań prewencyjnych w terenie podejmowanych przez inspektorów ochrony środowiska; – współpracę z trzecim sektorem; – reorganizację transportu w obrębie miasta; – stworzenie oraz uchwalenie miejskiego programu dotacyjnego; –podjęcie z zarządcą sieci energetycznych rozmów mających na celu poprawę infrastruktury sieci elektrycznej koniecznej dla sprawnego funkcjonowania instalacji fotowoltaicznych.
Ustroński Alarm Smogowy: W pierwszej kolejności należy zlikwidować kotły, które nie są zgodne z przepisami Uchwały antysmogowej. Egzekucja przepisów stoi po stronie Burmistrza (władzy wykonawczej). Rada Miasta powinna dopingować i kontrolować działania Burmistrza za pomocą interpelacji i zapytań. Możliwe jest także podjęcie uchwał podkreślających istotność walki o czyste powietrze, tak aby pokazać wsparcie dla tego typu działań.
Czy Rada Miasta powinna podjąć uchwały mające na celu pomoc najuboższym mieszkańcom w wymianie starych kotłów na nowoczesne ogrzewanie i ocieplenie domu? Jeśli tak, to jakie?
Projekt Ustroń: Ewentualne uchwały mające na celu pomoc najuboższym mieszkańcom w wymianie starych kotłów na nowoczesne ogrzewanie i ocieplenie domu należałoby skonsultować z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej. Należy również zauważyć, że dotacja udzielana w Programie Czyste Powietrze, jest tym większa im niższy dochód przypadający na jednego członka rodziny. Uchwała dotycząca udzieleniu pomocy najuboższym mieszkańcom wiązałaby się z koniecznością zabezpieczenia znacznych środków finansowych w budżecie Miasta Ustroń.
Młodzi dla Miasta Ustroń: Miasto powinno kontynuować miejskie oraz rządowe programy wymiany pieców w ramach realizacji uchwały antysmogowej, uwzględniając przy tym priorytetowość najuboższych mieszkańców. Istotna jest jednak odpowiednia weryfikacja statusu majątkowego, ewentualnie określenie pewnych kryteriów dochodowych, od których uzależniony byłby zwiększony poziom dofinansowania.
Ustroń Nasz Dom Nasze Miasto: Zdecydowanie powinna rozważyć uchwały wspierające najuboższych mieszkańców w wymianie starych kotłów. Kwestia sposobu wsparcia powinna być wypracowana w porozumieniu z ekspertami – może obejmować subsydia, niskooprocentowane pożyczki lub granty na wymianę kotłów wraz z montażem instalacji fotowoltaicznych.
Rozwijajmy Ustroń: Rada Miasta powinna podjąć działania mające na celu uchwalenie regulaminu oraz uruchomienie miejskiego programu dotacyjnego w zakresie zmiany sposobu ogrzewania budynków oraz prac mających na celu podniesienie efektywności energetycznej budynków, będącego uzupełnieniem Programu Priorytetowego „Czyste Powietrze”. Postulujemy to z troski o osoby najuboższe. Najważniejszym zadaniem jest stworzenie narzędzia trafnie diagnozującego skrajne ubóstwo energetyczne.
Ustroński Alarm Smogowy: Zdecydowanie tak. Po pierwsze w zakresie wsparcia w wymianie źródła ciepła, a następnie w ewentualnym dofinansowaniu kosztów ogrzewania. Jeśli chodzi o te drugie to można tu wykorzystać rozwiązania wypracowane w Krakowie. Zdajemy sobie sprawę z wysokich kosztów tego typu działań, stąd niezbędne jest inteligentne łączenie środków z programów centralnych (Czyste Powietrze, Stop Smog, bon energetyczny), ze środkami lokalnymi (gminny program wymiany kotłów).”
Czy z budżetu miasta powinna być finansowana wymiana źródeł ciepła na kotły na paliwa stałe (opalane węglem/drewnem)?
Projekt Ustroń: Podczas konsultacji Programu Ograniczenia Niskiej Emisji w Ustroniu z mieszkańcami oraz ze stowarzyszeniami, których celem statutowym jest ochrona przyrody i powietrza, zakwestionowano udzielanie dofinansowania przez Miasto Ustroń do wymiany starych nieekologicznych źródeł ciepła na kotły zasilane węglem. Wobec powyższego przyjęto Program, w którym ustalono, że udzielane jest dofinansowanie jedynie do wymiany starych nieekologicznych źródeł ciepła na kotły gazowe.
Młodzi Dla Miasta Ustroń: Od kotłów grzewczych na węgiel powinno się odchodzić, nawet jeśli uchwała antysmogowa woj. śląskiego na obecną chwilę dopuszcza ich użytkowanie. Generalnie urządzenia na paliwa stałe (węgiel kamienny, drewno) nie powinny być dofinansowywane ze środków publicznych, byłoby to niecelowe i niezgodne z wyznaczonymi kierunkami działania.”
Ustroń Nasz Dom Nasze Miasto: Kolejny aspekt dotyczy spraw związanych z finansowaniem wymiany źródeł ciepła z budżetu miasta, które powinno skupić się na promowaniu czystszych i bardziej efektywnych źródeł energii. Inwestowanie w kotły na paliwa stałe może nie być najlepszym rozwiązaniem, chyba, że są to nowoczesne kotły spełniające surowe normy emisji. Lepszym podejściem wydaje się wspieranie technologii, tj. pompy ciepła, systemy słoneczne i fotowoltaiczne.
Rozwijajmy Ustroń: Środki z budżetu miasta nie powinny dotować urządzeń na paliwa stałe. Program miejski powinien promować jak najbardziej ekologiczne źródła grzewcze i przewidywać rozwiązania zmiany sposobu ogrzewania przy braku dostępu np. do sieci instalacji gazowej.
Ustroński Alarm Smogowy: Zdecydowanie nie. Inwestujmy w technologie XXI wieku a nie XIX wieku. Są bezpieczniejsze, bardziej ekologiczne i tworzą wartościowe miejsca pracy dla nas i naszych rodzin.
Czy Rada Miasta powinna przyjąć lokalną uchwałę antysmogową, która w większym stopniu przyczyniłaby się do ograniczenia niskiej emisji, np. poprzez wprowadzenie zakazu spalania węgla?
Projekt Ustroń: W związku z tym, że została przyjęta Uchwała nr V/36/1/2017 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 7 kwietnia 2017 r. w sprawie wprowadzenia na obszarze województwa śląskiego ograniczeń w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw, nie zachodzi konieczność podejmowania kolejnego dokumentu prawnego w tym zakresie. W uchwale tej zostały zdefiniowanie stosowania określonych paliw na terenie Województwa Śląskiego.
Młodzi Dla Miasta Ustroń: Uchwała antysmogowa woj. śląskiego jest krokiem w dobrym kierunku. Jest to akt prawa miejscowego obowiązujący w Ustroniu i wszystkich pozostałych gminach woj. śląskiego. Władze miasta powinny dążyć do jej skrupulatnego przestrzegania przez mieszkańców. Prawo należy egzekwować. Powinny odbywać się zwiększone kontrole, natomiast nie ma potrzeby powielania przyjętych na poziomie województwa rozwiązań.
Ustroń Nasz Dom Nasze Miasto: Zamiast lokalnej uchwały ważniejsze staje się właściwe i skuteczne edukowania mieszkańców w zakresie korzyści dotyczących wymiany źródeł ciepła oraz finansowe wsparcie, w szczególności dla tych najbardziej tego potrzebujących.
Rozwijajmy Ustroń: Wcześniejsze odpowiedzi jasno wskazują określony kierunek. Jako miasto powinniśmy podjąć lokalną uchwałę antysmogową ograniczającą eksploatację alternatywnych (dodatkowych) źródeł grzewczych na paliwo stałe w dni z przekroczeniami stężeń pyłów zawieszonych PM10 oraz PM2,5 oraz wyznaczenie stref w których nie powinniśmy montować urządzeń grzewczych na paliwo stałe w nowo budowanych budynkach.
Ustroński Alarm Smogowy: Tak, należy ją przyjąć. Żaden nowo budowany dom w Ustroniu nie powinien być ogrzewany węglem. Ma to znaczenie zarówno symboliczne jak i praktyczne.
Opracował: Piotr Poznański, Ustroński Alarm Smogowy